Ўзбекистон валюта бозоридаги курснинг кескин пасайиши нимага олиб келиши мумкин?
Тошкент. 15 август. ЎзТАГ – Тўлкин Ташимов. Ўзбекистон валюта бозоридаги доллар курси сезиларли даражада пасайиб, 8300дан 7600-7800га тушди. Таажубланарли ҳолат юзага келгани тушунарли: эркин конвертация қилинадиган валютага талаб бирдан пасайиб кетди.
Аслида, гап нега бу ҳол юз бергани ва бу айнан нимага боғлиқлигида.
Ҳокимият ташқи савдо шартномалари бўйича мажбуриятларини бажармай қўйгани ҳақидаги тахминни бирданига четга сурамиз. Кейинги кунларда бу ҳақида биронта ҳам хабар чиққани йўқ.
Яна бир тахмин ҳокимият ҳаракатларига муносабат билан боғлиқ бўлиши мумкин эди. Чунки Ислом Каримов даврида Ўзбекистонда пул массасини сунъий равишда чеклашга уринишлар доимий равишда бўлган. Пластик карточкаларнинг кенг жорий этилиши шу билан боғлиқ. Уларга ўтказилган пулларни ўта қийинчилик билан нақд қилиб олиш мумкин эди.
Аммо Шавкат Мирзиёев даврида ҳозирча чекловлар кўрингани йўқ. Аксинча, ҳокимият валюта тушумини мажбурий сотиш ҳақидаги тартибни бекор қилди.
Учинчи эҳтимол сифатида валюта бозорида либерализация ўтказиш, бир неча курслардан халос бўлиш, ва Марказий банкка сўм курсининг долларга нисбатан таъсирига доир ҳақиқий воситалар бериш қарорини кўриб чиқиш мумкин.
Ўзбек иқтисодиётининг ҳолатидан келиб чиқиб (юқори импорт божлари туфайли ўта ёпиқ иқтисодиёт), ташқи таъсир ҳақидаги эҳтимолни ҳам четга суриш мумкин.
Шу сабабли, қуйидаги эҳтимол кўпроқ ҳақиқатга яқин дейиш мумкин. Яъни, валюта бозорида эркин алмаштириладиган валюта, аниқроғи, АҚШ долларларининг пайдо бўлиши. Агар бу ҳақиқатдан ҳам шундай бўлса, бироздан кейин курс яна шундай даражага кўтариладики, $1 эвазига 8300 сўм кўпчиликка ширин тушга ўхшаб туюлади.
